Αναγνωσταράς

(Αγρίλος 1760 – Σφακτηρία 1825).Οπλαρχηγός, από τους σημαντικότερους της Επανάστασης του 1821, και Φιλικός. Το όνομά του ήταν Χρήστος, επειδή όμως ήταν αναγνώστης στην εκκλησία και είχε ρωμαλέο σώμα τον έλεγαν Α. Με το όνομα αυτό είναι γνωστός, παρά το γεγονός ότι o ίδιος υπέγραφε ως Αναγνώστης Παπαγεωργίου. Ο Α. ασχολήθηκε με το εμπόριο. Κάποτε όμως ήρθε σε ρήξη με τον προεστό Κ. Δικαίο και τον σκότωσε, με αποτέλεσμα να βγει στο βουνό κλέφτης. Έγινε αργότερα αρχηγός ομάδας και συνεργάστηκε με τον Ζαχαριά, τον Κολοκοτρώνη και τον Πετμεζά (1785). Πήγε έπειτα στη Ζάκυνθο και κατατάχθηκε ταγματάρχης στον ρωσικό στρατό (1804). Συνεργάστηκε όμως με τους Γάλλους όταν κατέλαβαν τα Επτάνησα (1807), υπηρετώντας και στον γαλλικό στρατό ως ταγματάρχης. Στο τάγμα του μάλιστα υπηρετούσαν και άλλοι Έλληνες. Στη συνέχεια, υπηρέτησε στον αγγλικό στρατό μετά την κατάληψη των νησιών από τους Άγγλους και τη δημιουργία των επτανησιακών ταγμάτων. Όταν τελικά οι Άγγλοι διέλυσαν τα τάγματα, ο A. που βρισκότανσε ένδειακαι στο μεταξύ είχε χάσει και τους δύο γιους του σε ναυάγιο, έφυγε για τη Ρωσία. Μαζί του έφυγαν και οι καπεταναίοι Ηλίας Χρυσοσπάθης και Παναγιώτης Δημητρόπουλος. Εκεί μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία, ως πρώτοι στρατιωτικοί εταίροι (1817). Γυρίζοντας έπειτα στην Ελλάδα μύησαν και άλλους. Στον Α. οφείλεται η μύηση στη Φιλική Εταιρεία του Παπαφλέσσα και του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Στον ίδιο επίσης οφείλεται κατά μεγάλο μέρος η απελευθέρωση της Καλαμάτας. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες και αργότερα αντιτάχθηκε στον Θ. Κολοκοτρώνη και προσχώρησε στην παράταξη των κοτσαμπάσηδων, που τον διόρισαν υπουργό Πολέμου. Με την ιδιότητά του αυτή αρνήθηκε να αποφυλακίσει τον Κολοκοτρώνη. O Α. σκοτώθηκε στη Σφακτηρία, της οποίας είχε αναλάβει την άμυνα. «Ο Αναγνωσταράς στο Βαλτέτσι», έργο του Γερμανού ζωγράφου Π. φον Χες.